Συνεχίζοντας το ταξίδι μας στον κόσμο του θαυμαστού μελιού και της εργατικής μέλισσας που το παράγει, οι καλές εντυπώσεις όλο και αυξάνονται. Κυρίως σε σχέση με τις ευεργετικές επιδράσεις που έχει το μέλι στον ανθρώπινο οργανισμό.

Τι επηρεάζει τις φυσικές ιδιότητες ενός μελιού
Το μέλι είναι ένα φυσικό προϊόν. Ακόμα και αν προέρχεται από το ίδιο μελίσσι, μπορεί να είναι διαφορετικό ως προς τα συστατικά του ή τις ποσότητες των συστατικών. Η φυτική & γεωγραφική προέλευση καθώς και οι συνθήκες ωρίμανσης του μελιού, είναι οι κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν τον αριθμό των συστατικών του. Άρα είναι και οι βασικότεροι παράγοντες που επηρεάζουν τις φυσικοχημικές του ιδιότητες. Είδαμε χτες ότι το μέλι περιέχει πλήθος ουσιών: σάκχαρα, νερό, οργανικά οξέα, αμινοξέα, πρωτεΐνες, βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία, ένζυμα, φλαβονοειδή, πτητικές-αρωματικές ουσίες, αλκαλοειδή, κολλοειδή, γυρεόκοκκους.

Η ποσότητα αλλά και η ποιότητα του καθενός από τα παραπάνω συστατικά που περιέχεται σε ένα μέλι, επηρεάζει όλες τις φυσικές του ιδιότητες: χρώμα, άρωμα, γεύση. Επίσης, επηρεάζει την πυκνότητα & τη ρευστότητά του. Και βέβαια, επηρεάζει την αντιοξειδωτική & την αντιβακτηριακή του δράση αλλά και το βαθμό κρυστάλλωσης του μελιού.

Η κρυστάλλωση του μελιού
Πρόκειται για είναι μία απόλυτα φυσική ιδιότητα του μελιού, το οποίο, ανάλογα με τη φυσική του προέλευση και τη χημική του σύνθεση, κρυσταλλώνει γρήγορα, αργά ή καθόλου. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την κρυστάλλωσή του είναι: α) η μεγάλη συγκέντρωση γλυκόζης στο μέλι, ιδιαίτερα όταν ξεπερνάει το 30%, ευνοεί τη γρήγορη κρυστάλλωση, β) η υγρασία, όσο λιγότερη περιέχει το μέλι, τόσο πιο γρήγορα κρυσταλλώνει, γ) η θερμοκρασία διατήρησης. Στους 14ᵒC, η κρυστάλλωση ευνοείται ενώ σε χαμηλότερες ή υψηλότερες θερμοκρασίες, η δημιουργία κρυστάλλων καθυστερεί και το μέλι μπορεί να διατηρηθεί ρευστό για απεριόριστο χρόνο. Οπότε, αντιλαμβανόμαστε ότι οι συνθήκες αποθήκευσης (θερμοκρασία, υγρασία, δοχείο), σχετίζονται με την τάση του μελιού για κρυστάλλωση.

Τέλος, σημαντικό ρόλο στην κρυστάλλωση έχει η σύνθεση των υδατανθράκων του μελιού. Οι αναλογίες φρουκτόζη/γλυκόζη και γλυκόζη/νερό είναι παράμετροι που δείχνουν την τάση του μελιού για κρυστάλλωση. Μέλια με χαμηλή αναλογία γλυκόζης/νερού δεν κρυσταλλώνουν εύκολα. Ακόμα, η κρυστάλλωση επηρεάζεται από την παρουσία ουσιών όπως τα οξέα και οι πρωτεΐνες αλλά και από την παρουσία μικρών σωματιδίων (γύρη, κερί, φυσαλίδες αέρα).

Τι να θυμόμαστε γενικά: Τα μέλια ανθέων κρυσταλλώνουν σε διάστημα από 1 έως 18 μήνες (ανάλογα το είδος), τα μέλια μελιτωμάτων κρυσταλλώνουν πολύ αργά, κάποια μάλιστα, δεν κρυσταλλώνουν ποτέ.

Με μέλι, υγεία και μακροζωία!
Το μέλι έχει αντιμικροβιακή δράση (χάρη στα αντοξειδωτικά του) – και εξωτερική και εσωτερική. Για παράδειγμα, είναι βοηθητικό σε έλκος στομάχου από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού ή σε αναπνευστικά νοσήματα κλπ. Επίσης, έχει αντιφλεγμονώδη δράση. Ενισχύει το ανοσοποιητικό και είναι εξαιρετικό αντιβηχικό, ενώ καταπολεμά τον πονόλαιμο. Προάγει την ωφέλιμη χλωρίδα στον πεπτικό σωλήνα, μέσω της πρεβιοτικής και προβιοτικής του δράσης. Συντελεί στην καλή λειτουργία του εντέρου. Θεωρείται από τα καλύτερα φυσικά, ελαφρά υπακτικά, χάρη στη φρουκτόζη που απορροφάται δυσκολότερα και στη χολίνη, που διεγείρει τα έντερα και προλαμβάνει τη δυσκοιλιότητα. Σε συνδυασμό με χλιαρό νερό και λεμόνι, απομακρύνει τις τοξίνες. Είναι τονωτικό, βελτιώνει την αντοχή, μειώνει τη μυϊκή κόπωση και αυξάνει την απόδοση του οργανισμού, βοηθά τη μνήμη, αντιμετωπίζει την αϋπνία (με χαμομήλι ή ζεστό γάλα). Φαίνεται, ακόμα, ότι προστατεύει την καρδιά, μειώνοντας σταδιακά τη χοληστερόλη και διατηρώντας την υγεία των αρτηριών. Επίσης, καταπολεμά τις ελεύθερες ρίζες, ενώ μελέτες δείχνουν ότι έχει άμεση αντικαρκινική δράση.

Το μέλι είναι προβιοτικό καθώς περιέχει φρουκτο-ολιγοσακχαρίτες. Πολύ φρέσκο, μέρες μετά τον τρύγο, έχει και προβιοτικά! Γενικά, προτιμάμε μέλι αθέρμαστο, προσπαθούμε, δηλαδή, να μην το βάζουμε σε καυτό νερό (π.χ., τσάι), καθώς καταστρέφονται οι ιδιότητές του.

Το μέλι είναι ευεργετικό και για το δέρμα: έχει επουλωτική και καλλυντική δράση (ενυδατικός παράγοντας αλλά και ιδανικό για καθαρισμό προσώπου). Γενικά, το μέλι χαρακτηρίζεται “αντιγηραντική τροφή”!

Να πούμε, τέλος, ότι το μέλι επιτρέπεται σε διαβητικούς, σε πολλές περιπτώσεις. Μάλιστα, συστήνονται μέλια με περισσότερη φρουκτόζη και λιγότερη γλυκόζη, όπως τα μέλια μελιτωμάτων (πεύκο, έλατο κλπ), ενώ, από τα ανθόμελα, προτείνονται η κουμαριά, το ρείκι και η ακακία. Πάντα, φυσικά, σε περιορισμένες ποσότητες! Και πάντα σε συνεννόηση με το γιατρό μας!!!

Μην ξεχνάτε να κρατάτε το μέλι αεροστεγώς σφραγισμένο σε βάζο και να μην το αναμειγνύετε σε νερό, ώστε να το διατηρήσετε ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ! Ναι, είναι αλήθεια, το μέλι δεν χαλάει. Είπαμε: θαύμα!