Πιπέρι: η ιστορία

Το Μπαχαράδικο του ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑ είναι ένα μαγαζί με πολλά χρόνια ιστορία. Με λίγη φαντασία και λίγη… μύτη, μπαίνοντας στο κατάστημα, είναι σαν να ακολουθείτε τους αλλοτινούς «δρόμους των μπαχαρικών». Τότε που αυτά ήταν δυσεύρετα και τo ταξίδι στις μακρινές χώρες καταγωγής τους κρατούσε καιρό και ήταν επικίνδυνο. Γι’ αυτό και τα μπαχαρικά ήταν πολύ πολύ ακριβά, σχεδόν όσο το χρυσάφι.

Μα ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ακόμα πιο πίσω δηλαδή, κάπου 4.000 χρόνια πριν. Σταθείτε σε μια μεριά στο Μπαχαράδικο του ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑ, κλείστε τα μάτια και φανταστείτε ότι είστε στην Ινδία, στα νοτιοδυτικά της χώρας.

Εκεί θεωρείται ότι συναντάμε για πρώτη φορά το πιπέρι, το κορυφαίο από τα μπαχαρικά, μέχρι και σήμερα. Μεταφερθείτε και δείτε αργότερα τους Φοίνικες, τους κυρίαρχους του θαλάσσιου εμπορίου της Μεσογείου, να «εμπορεύονται» το πιπέρι, μέχρι να πάρουν τη σκυτάλη οι Άραβες με τα καραβάνια τους και να μονοπωλήσουν τους μπαχαρένιους θησαυρούς.

Για αιώνες, η πολύτιμη πραμάτεια φτάνει από την Ανατολή στη Δύση και από Εβραίους και από Αιγύπτιους, ώσπου βρίσκουμε, γύρω στο 1100 μ.Χ., μια Βενετία να ακμάζει χάρη στο εμπόριο του πιπεριού και των μπαχαρικών, μεταξύ και άλλων προϊόντων φυσικά. Όμως το πιπέρι, ως εμπόρευμα, είναι τόσο μικρό, τόσο βολικό και εύκολο να μεταφερθεί, ενώ, παράλληλα, αντέχει στο χρόνο. Τι άλλο να ζητήσει ένας έμπορος της εποχής όπως ο ονομαστός Romano Mairano, ο οποίος με το εμπόριο του πιπεριού, καταφέρνει να συνδέσει το όνομά του με τις ημέρες δόξας της όμορφης Βενετίας. Και δόξας και χρήματος, φυσικά.

Φανταστείτε ότι οι βενετοί έμποροι στο Λονδίνο πουλούσαν μισό κιλό πιπέρι σε τιμή που ισοδυναμούσε στον εβδομαδιαίο μισθό ενός ανειδίκευτου εργάτη! Γιατί αφού το πιπέρι έφτανε στη Βενετία, οι έμποροι της πόλης το διακινούσαν σε όλη την Ευρώπη. Από τις Άλπεις, με μουλάρια, σε Γερμανία και Γαλλία και από το Γιβραλτάρ, σε Αγγλία και Ολλανδία, ενώ έμποροι από τη Βόρεια Ευρώπη, έφταναν στη Βενετία για να προμηθευτούν οι ίδιοι το ακριβό εμπόρευμα και να το μεταφέρουν στις χώρες τους. Ανάλογη ιστορία είχε και η Γένοβα, ως ένα ακόμα διεθνές κέντρο εμπορίου μπαχαρικών της εποχής (προκαλώντας ανταγωνισμό ανάμεσα στις δύο πόλεις για τον έλεγχο των εμπορικών δρόμων της Μεσογείου).

Και ενώ οι ιταλικές δημοκρατίες μαλώνουν για την κυριαρχία, Ισπανία και Πορτογαλία μπαίνουν στο παιχνίδι με την ανακάλυψη νέων κόσμων! Ω ναι, το υπερβολικά υψηλό κόστος των μπαχαρικών ήταν ένας από τους λόγους που τολμηροί θαλασσοπόροι, αναζητώντας διαδρομές για να φτάσουν μόνοι τους στην «πηγή» του πιπεριού, ανακάλυψαν νέες ηπείρους. Έτσι, ο Πορτογάλος Βάσκο ντε Γκάμα ανακαλύπτει την Ινδία, ο Ισπανός Χριστόφορος Κολόμβος, την Αμερική και οι ισορροπίες στο εμπόριο των μπαχαρικών αλλάζουν. Τώρα τα μπαχαρικά ταξιδεύουν από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας και κυριολεκτικά πλημμυρίζουν την Ευρώπη. Παραμένουν πολύτιμα και ακριβά φυσικά, αλλά πλέον είναι πιο εύκολο να τα αποκτήσει κανείς.

Μέχρι που φτάνουμε στο 1600. Τότε στο εμπόριο των μπαχαρικών μπαίνουν πολύ δυναμικά πλέον οι Άγγλοι και Ολλανδοί. Συγκεκριμένα, την τελευταία ημέρα του έτους 1600, στις 31 Δεκεμβρίου, με την άδεια της Βασίλισσας Ελισάβετ (όχι της σημερινής), ιδρύεται από τους Άγγλους η Αγγλική Εταιρία Ανατολικών Ινδιών. Μια μετοχική εταιρία εμπόρων, με υπερατλαντική δραστηριότητα. Πρόκειται για την πρώτη Ανώνυμη Εταιρία του κόσμου! Και όπως έμεινε στην ιστορία: η εταιρία που άλλαξε τον κόσμο. Το 1602, οι Ολλανδοί ιδρύουν την Ολλανδική Εταιρία Ανατολικών Ινδιών. Και κάπως έτσι αρχίζει ο ανταγωνισμός (και οι πόλεμοι!) μεταξύ των δύο χωρών.

Όμως, πλέον μιλάμε για τις πρώτες πολυεθνικές εταιρίες του πλανήτη. Κι όλα αυτά, για υφάσματα (τα υπέροχα μετάξια), βαμβάκι, πορσελάνες και άλλα είδη, κυρίως, όμως, για τσάι και – ναι, πιστέψτε το – για τα μικροσκοπικά αλλά μαγικά μπαχαρικά! Δε θα ήταν υπερβολή δηλαδή αν λέγαμε ότι το πιπέρι διαμόρφωσε το εμπόριο και την οικονομία όπως τα ξέρουμε σήμερα! Τελικά, η αλήθεια πάει πάντα μπροστά: το πιπέρι ταιριάζει σε όλα τα μαγειρέματα.

Εεειιιι, μην ανοίγετε ακόμα τα μάτια, μείνετε στο Μπαχαράδικο του ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑ. Η ιστορία του πιπεριού συνεχίζεται πιο πικάντικη από ποτέ…